Alleen de leden van Arentsburgh hebben het voorrecht op een bodem te tuinieren die sinds juli 2021 op de Werelderfgoedlijst staat.
Het Romeinse Forum Hadriani
Het landgoed Arentsburgh (waartoe ook het huidige tuincomplex behoorde) werd in 1826 door de overheid aangekocht. Aanleiding tot de publieke aankoop van grote delen van het voormalige Arentsburgh in het begin van de 19e eeuw was zijn archeologische betekenis. Er bleek een compleet marktstadje (forum) uit de Romeinse tijd te hebben gelegen, genoemd naar de keizer die in 121 na Chr. zijn landsgrens in de Lage Landen, had geïnspecteerd – Publius Aelius Hadrianus.
Forum Hadriani
(de Markt van Hadrianus) was de meest noordelijke Romeinse stad op het Europese vasteland en na Nijmegen de oudste stad in Nederland, met een eigen vermelding op de oudste atlas van de wereld, de Peutinger-Karte uit de 4e eeuw.
Het stadje werd voornamelijk bewoond door Cananefaten (vroeger "Kaninefaten"), een volkje van kust-Germanen waarvan de nakomelingen ongetwijfeld nog steeds in Zuid-Holland rondlopen. Na verloop van tijd kreeg Forum Hadriani te kampen met epidemieën en overvallen door andere Germaanse stammen. Rond 270 werd de stad door de Romeinen verlaten en raakte ze in verval.
Op de plaats waar de stad ooit stond is nu niets meer te zien, al bevinden zich nog wel veel restanten onder de grond. Het park Arentsburgh (naast ons tuincomplex) ligt grotendeels over de restanten van Forum Hadriani. Hier is een gedenkzuil geplaatst ter herinnering aan de Romeinse stad.
Opgravingen
De opgravingen op de locatie Arentsburgh in 1827-1834 vormden de eerste systematische operatie van de archeologie in het Koninkrijk der Nederlanden. Ze werden geleid door de eerste Leidse hoogleraar in de archeologie, Caspar Reuvens, tevens oprichter van het Rijksmuseum voor Oudheden. Forum Hadriani was tot op dat moment slechts uit Romeinse documenten bekend. Op Arentsburgh waren al eerder oudheden uit de grond gekomen, waaronder de bronzen hand van een keizerbeeld in 1771 die groot opzien baarde en als model heeft gediend bij een ruiterstandbeeld van Catharina de Grote. Onder andere zijn in park Arentsburgh restanten van straten, huizen, een badhuis, de stadsmuur en een tempel teruggevonden.
In 2005 zijn de laatste opgravingen geweest. Een stadsmodel van Forum Hadriani staat in het Voorburgse museum Swaensteyn, en het Archeon in Alphen aan de Rijn heeft een huis van de Voorburgse Cananefaten gereconstrueerd. De omgeving van Park Arentsburgh – dus ook ons tuincomplex – behoort tot de ongeveer 200 archeologische rijksmonumenten van Nederland.
Uit de grond van de Tuinen zijn in de loop der jaren Romeinse potscherven, munten, haarspelden en ringen te voorschijn gekomen.
Lees verder
- Romeinen in Voorburg , de Volkskrant, 2000
- Forum Hadriani, een verloren stad, W. de Jonge, J. Bazelmans en D.H. de Jager, Uitgeverij Matrijs, 2006
Tekst: Gunter C. Vieten